زیست شناسی – اندیشکده مطالعات زیستی ساغمان

مقدمی بر زیست شناسی

گفتار اول:

زیست شناسی یا بیولوژی که اگر آن را به انگلیسی بنویسیم بصورت Biology از ترکیب دو واژه Bio یا زندگی ( زیست ) و Logy یا مطالعه(شناخت) ترکیب شده است و طبیعتا به معنی مطالعه در مورد زندگی و نحوه زیست موجودات می باشد.
در واقع زیست شناسی علم مطالعه در مورد زندگی انسان و علم شناخت موجودات زنده و تعامل آنها با محیط پیرامون است.
زیست شناسی امروزه آنقدر زیرمجموعه های زیادی دارد که تقریبا در هر جایی که نگاه می کنید یک رشته مرتبط با زیست شناسی پیدا می کنید.

گفتار دوم:

زیست شناسی را می توان به شاخه های متنوعی تقسیم نمود که گرایش های پرکاربرد ‌و جدید آن عبارتند از:

بیوشیمی
ژنتیک
میکروبیولوژی
بیوتکنولوژی
زیست شناسی سلولی-مولکولی
بیو انفورماتیک

هر چند می دانیم موارد بالا تنها قسمتی کلی از طبقه بندی های زیست شناسی است اما جالب است بدانید که اینها تنها ذره ای از این علم هستند و بصورت خلاصه جانور شناسی و گیاه شناسی بیشترین طرفدار را در زیست شناسی دارند.
رشته های هوا گَرد شناسی ، کشاورزی ، تشریح ، ستاره زیست شناسی ، زیست شیمی ، مهندسی زیستی ، بیو انفورماتیک ، ریاضی ـ زیست شناسی یا زیست شناسی ریاضی ، بیومکانیک ، شغل‌های زیست پزشکی. بیوفیزیک ، بیوتکنولوژی ، زیست شناسی ساختمانی ، گیاه شناسی ، زیست شناسی سلولی ، زیست شناسی حفظ منابع طبیعی، سرما زیست شناسی (مطالعه حیات در دماهای پایین) ، زیست شناسی تکوینی ، بوم شناسی ، رویان شناسی ، حشره شناسی ، زیست شناسی محیط زیست ، همه گیر شناسی (علم امراض مسری) ، رفتارشناسی ، زیست شناسی تکاملی ، ژنتیک ، خزنده شناسی ، بافت شناسی ، ماهی شناسی ، زیست شناسی یکپارچه ، آب شیرین شناسی ، پستاندار شناسی ، زیست شناسی دریایی ، میکرب شناسی ، زیست شناسی مولکولی، قارچ شناسی ،نورو بیولوژی (زیست شناسی عصب) .
اقیانوس شناسی، تومور شناسی، پرنده شناسی، زیست شناسی جمعیت، دیرین شناسی، پاتولوژی (آسیب شناسی) ، انگل شناسی، داروشناسی ، فیزیولوژی ، گیاه پزشکی ، روانشناسی زیست شناختی (علم مطالعه ارتباط میان روانشناسی و زیست شناسی) ، زیست شناسی اجتماعی ، سازه و زیست شناسی ، ویروس شناسی ، جانور شناسی و … تنها گوشه ای از گستردگی این علم را نشان می دهد

گفتار سوم:

تعریف شاخه های زیست شناسی:

بیوشیمی (Biochemistry): علمی است که به مطالعه ساختار، فرآیندهای شیمیایی و مکانیسم عمل آنزیم ها در سطح مولکولی می‌پردازد. این ترکیبات در بین موجودات مشترک است. این علم عناصر مختلف را از دو علم بیولوژی و شیمی با هم ترکیب می‌کند و به عنوان ابزار جدیدی در پزشکی، تغذیه، کشاورزی و صنایع گوناگون کاربرد دارد.
ژنتیک (Genetics): ژنتیک علم مطالعه ژن ها، تنوع ژنتیکی و توارث یعنی چگونگی به ارث رسیدن آنها از والدین به فرزندان در همه موجودات زنده می باشد. بوسیله قوانین و مفاهیم موجود در این علم می‌توانیم شباهت ها و تفاوت های میان موجودات زنده را تعیین کرده و بدانیم که چگونه و چرا چنین همانندی یا ناهمانندی در داخل یک جامعه انسانی یا گیاهی بوجود آمده‌ است. هر موجود زنده دارای یک ماده ژنتیکی به نام دی ان ای است که به هنگام تولید مثل از والدین به فرزندان انتقال می یابد. این ماده مسئول تمام خصوصیات هر موجود است و در واقع علم ژنتیک به برسی دقیق چگونگی انتقال این صفات می پردازد.
میکروبیولوژی(Microbiology):میکروبیولوژی راهگشای پیشرفت علم پزشکی است و گسترش آن توانسته به پیشگیری، کنترل و درمان بسیاری از بیماری‌های مرگبار عفونی کمک کند. میکروبیولوژی علمی است که درباره میکرو ارگانیسمها یا جانداران ذره بینی بحث و گفت گو می کند. جانداران ذره بینی به کلیه موجوداتی اطلاق می شوند که به علت کوچک بودن ابعاد فقط با ذره بین یا میکروسکوپ قابل مشاهده هستند.دید کلی تنوع بیولوژیکی در میکروارگانیسم ها بیشاز سایر موجودات می باشد
بیوتکنولوژی(Biotechnology) : علمی که از موجودات زنده برای ساخت یا تغییر محصولات، ارتقا کیفی گیاهان یا حیوانات و تغییر صفات میکرو ارگانیسم‌ها برای کاربردهای ویژه استفاده می‌کنند. تاکید اصلی در زیست فناوری برروشهای نوین در انتقال و تکثیر ژنهای مورد نیاز در موجودات مختلف جهت کاربرد های درمانی می باشد.
سلولی-‌‌ مولکولی (Cellular and Molecular Bio.): زیست شناسی سلولی و مولکولی علم شناخت موجودات زنده در سطح مولکولی و برهم‌کنش (تعامل) میان آن‌ها و محیط پیرامون آن‌ هاست. در این علم، سلول به عنوان واحد بنیادی تشکیل‌ دهنده‌ی حیات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و نقش مهم‌ترین مولکول‌های آن بررسی می‌شود. از مهم ترین‌ مولکول‌هایی‌ که‌ در حیات‌ سلول‌ مؤثر هستند، نوکلئیک اسیدها و پروتئین‌ها می‌باشند. نوکلئیک اسیدها مرکز ذخیره‌ اطلاعات‌ و صدور فرمان‌ و پروتئین‌ مسئولیت‌ اجرای‌ این‌ فرمان‌ها را بر عهده‌ دارند. در زیست‌شناسی‌ سلولی‌ مولکولی‌ چگونگی‌ این‌ فعالیت‌ها و عملکرد اجزای سلول، بررسی‌ می‌شود.
بیو انفورماتیک (Bioinformatic) : رشته بیو انفورماتیک یک زمینه علمی نوین است که در آن زیست شناسی (بیولوژی) و شیمی با ریاضی و علوم کامپیوتر تلفیق و ترکیب شده‌اند. بیو انفورماتیک یعنی استفاده از فناوری انفورماتیک به منظور تجزیه و تحلیل داده های زیستی که به مباحث ژنو میکس، ترنسکریپتو میکس، متابولو میکس و پروتئو میکس می پردازد.